در زمانی که با تأسیسات ساختمانی سر و کار داریم نام شیر برای ما همیشه یادآور شیرآلات خانگی است، اما در صنعت از شیرهای زیادی با کاربردهای مختلف استفاده می شود یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین شیرها باید به شیر پروانه‌ای اشاره کنیم. این شیرآلات انواع زیادی دارند که در این مقاله قصد داریم به بررسی یکی از آن‌ها بپردازیم. شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟
برای شروع بهتر است بدانیم، شیرآلات پروانه ای چیست؟ این سؤالی است که هر کسی در صنایع با خطوط انتقال مایع یا گاز کار می‌کند، در وهله اول باید بداند و نسبت به عملکرد آن آگاه باشد. در این‌جا می‌خواهیم به توضیح عملکرد و ساختار شیر پروانه ای فلنج دار بپردازیم. شیر پروانه‌ای از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی محسوب می‌شود.
شیر پروانه ای دارای یک اهرم یا دریچه‌ی پروانه ای متحرک است که با 90 درچه چرخش عملگر، دریچه را به طور کامل مسدود می‌کند. حال که می‌خواهیم به سؤال بالا جواب بدهیم جا دارد که در تکمیل صحبت‌ها و جزئی‌تر کردن بحث به این سؤال نیز پاسخ دهیم که شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟؛ زیرا شیر پروانه ای فلنج دار به خاطر سرعت بالا در باز یا بستن جریان، از انواع پرکاربرد شیرهای پروانه ای است.
شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟
در صنعت از ابزارآلات مختلفی استفاده می‌شود. از میان همه این ابزارها، شیر پروانه ای فلنج دار نیز از کاربرد ویژه‌ای برخوردار است. در نام‌گذاری شیرآلات صنعتی شکل دیسک داخلی آن مؤثر است. در شیر پروانه ای فلنج دار یک بدنه اصلی وجود دارد و یک دیسک به شکل دایره در داخل آن. هزینه شیر پروانه ای به دلیل وزن کمتر به نسب مابقی شیرآلات بسیار متناسب است.
حال در این‌جا می‌خواهیم به این موضوع مهم بپردازیم که، اجزا و نحوه عملکرد شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟ از انواع شیرآلات صنعتی به شمار می‌رود و از اجزایی تشکیل شده است که برای شناخت بیشتر آن باید در ابتدا بدانیم که اصلاً اتصالات فلنجی چیست؟ منظور از شیر فلنجی، شیرهایی هستند که اتصال آن‌ها با لوله‌ی انتقال از طریق جوش و پیچ شدن لبه‌ی اضافه‌ی شیر با لوله حاصل می‌شود. این شیر از جمله شیرهای صنعتی چرخشی به حساب می‌آید. شیر پروانه ای فلنج دار دو فلنج برای اتصال دیسک‌ها دارد.
مزایا و معایب شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟
یکی از مزایای شیر پروانه ای فلنجدار مقرون به صرفه بودن آن است. البته ناگفته نماند که وزن سبک آن باعث قیمت پایین این شیر شده است. برای جا به جایی بسیار مناسب و قابل حمل می‌باشد. از همه مهم‌تر، در برابر خوردگی مقاومت بالایی دارد. به همین نسبت قابل تعمیر نیز می‌باشد و همین امر موجب طول عمر بالای آن می‌شود.
در Valve Butterfly فلنج دار، حرکت دیسک را نمی‌توان تحت کنترل درآورد و ممکن است در جریان فشار زیاد و تلاطم، آسیب ببیند. شیر پروانه ای فلنجدار حتی می‌تواند تغییر فشار نیز ایجاد نماید، که این از جمله معایب این شیر محسوب می‌شود.
ساختار شیر پروانه ای فلنج دار
بعد از جواب دادن به سؤال: «شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟» حال می‌خواهیم به ساختار آن اشاره کنیم. قبل از هر چیز باید بدانیم که ساختار شیر پروانه ای فلنج دار با شیر پروانه ای ویفری تفاوت چندانی ندارد. تفاوت شیر پروانه ای ویفری با فلنج دار در وجود همان فلنج آن است؛ شیر پروانه ای ویفری فلنج ندارد. فلنج از بدنه‌ی دریچه به سمت بیرون امتداد دارد و برای اتصال به لوله، به لبه‌ی آن پیچ می‌شود.
یک شیر پروانه فلنج دار دارای 3 جزء تشکیل دهنده می‌باشد:
1- دیسک پروانه ای
2- اهرم و اتصالات به حرکت درآورنده‌های فلنج‌های شیر پروانه ای
3- بدنه شیر پروانه و لبه‌ها برای اتصال به لوله
موقعیت دیسک که در داخل لوله قرار می‌گیرد، باز یا بسته بودن شیر را موجب می‌شود. زمانی‌که از طریق اهرم، دیسک چرخانده و در جهت عمود بر جریان قرار گیرد، دریچه مسدود شده و جریان متوقف می‌گردد. زمانی‌که دیسک در جهت موازی جریان قرار گیرد نیز جریان برقرار می‌شود. اهرم شیرهای پروانه ای فلنج دار می‌توانند به صورت دستی، پنوماتیکی و یا هیدرولیکی کنترل شوند. شیر پروانه ای پنوماتیک نیز به همین شیرهای پروانه‌ای با عملگر پنوماتیکی گفته می‌شود.
ویژگی‌های فنی شیر پروانه ای فلنج دار
از ویژگی‌های بسیار مهم شیر پروانه ای فلنج دار، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحمل فشار زیاد برای قرار گرفتن در معرض جریان سیال
- وزن وسایل صنعتی همیشه یکی از سختی‌های کار به حساب می‌آید، اما این شیر پروانه ای بسیار سبک است.
- اجزای تشکیل دهنده آن به راحتی از هم جدا می‌شوند که همین امر به نصب و جابه جایی ساده آن کمک می‌کند.
- می‌توان در انتقال حجم بالای انتقال سیالات با فشار متوسط از آن استفاده کرد؛ اما استفاده از شیر پروانه ای فلنج دار برای فشارهای خیلی بالا، به خاطر نشتی، توصیه نمی‌شود.
- برخلاف شیر پروانه ای ویفری که در دمای بالا ممکن است با انبساط، دچار نشتی شود، شیرهای فلنج دار مشکلی برای کارکرد در دمای بالا ندارند.
کاربردهای شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟
کاربرد شیر پروانه ای فلنجدار در صنعت است. زمانی که مهندسان متوجه شوند که با فضای خیلی کمی رو به رو هستند و حجمی که باید از شیر به صورت سیال عبور کند و قطر لوله، بسیار زیاد است، از شیر پروانه ای فلنجدار استفاده می‌کنند.
برای انتقال مایعاتی که فشار کمتری دارند، مانند گاز یا آب، از این شیر می‌توان استفاده کرد. کاربرد دیگر آن نیز سرعت انتقال جریان سیال در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌باشد. از این شیر پروانه‌ای در پالایشگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگی که به سرعت انتقال بالا نیاز دارند، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، پتروشیمی و … استفاده می‌شود.
عملکرد شیر پروانه ای فلنج دار
عملکرد شیر پروانه ای فلنج دار شبیه به شیر توپی می‌باشد. در این مدل از شیر یک دیسک خارج وجود دارد که یک لوله در میان آن قرار دارد و چه به صورت عمودی یا افقی بر اثر فشار حرکت می‌کند و یک جریان سیال در درون دیسک به وجود می‌آورد. این شیر می تواند خیلی سریع جریان سیال را قطع نماید.
تفاوت شیر توپی و شیر پروانه ای در نوع قرار گیری دیسک و اهرم در آن می‌باشد که همین وجب تفاوت در نوع عملکرد این دو شیر صنعتی شده است.
جمع بندی
در این مقاله به این سؤال که: «شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟» پرداختیم. با بررسی نقاط قوت و ضعف این ابزار صنعتی سعی نمودیم برای افرادی که در صنعت فعالیت می‌کنند، کمک نماییم. با توجه به توضیحات داده شده، Valve Butterfly فلنج دار در صنعت کاربرد گسترده‌ای دارد. در بخش پالایشگاه‌ها که همیشه برای انتقالات در حجم وسیع، سخت و زمان بر است، شیر پروانه ای فلنج دار برای بخش‌های مختلف، پاسخگو هست.
در نهایت امر قیمت مناسب و وزن بسیار خوبی که این شیر در میان دیگر شیرآلات صنعتی دارا می‌باشد، آن را در رده ابزارآلات مهم صنعتی دنیا قرار داده است. فشار بالایی را تحمل می‌کند و سرعت انتقال را نیز تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد. در منتقل شدن نیز قابلیت جا به جایی آسان را دارد. با بررسی‌های انجام شده می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که، با درنظر گرفتن مزایای شیر پروانه ای فلنج دار، باید از آن در جایگاه مناسب استفاده کرد.
سؤالات متداول
1- قیمت شیر پروانه ای فلنج دار چند است؟
قیمت شیر پروانه ای فلنج دار با توجه به جنس بدنه و سایز آن محاسبه می‌شود، اما در مقایسه با سایر شیرآلات صنعتی از قیمت مناسبی برخوردار است.
2- جنس بدنه شیر پروانه ای فلنج دار چییست؟
جنس بدنه از فولاد، چدن، استیل، آلومینیوم یا برنز است.
3- کاربرد شیر پروانه ای فلنج دار چیست؟
این نوع از شیر عموما در صنایع و تأسیسات صنعتی کوچک و بزرگ برای مقاطع لوله‌های بزرگ، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
