فلنج، قطعه‌ای است که برای اتصال لوله‌ها و شیرآلات به یکدیگر استفاده می‌شود. فلنج‌ها انواع مختلفی دارند؛ مانند فلنج دنده ای. جنس فلنج‌ها می‌تواند از کربن استیل، استنلس استیل و یا انواع آلیاژهای فولادی باشد.
برای نصب، فلنج‌ها به‌صورت جفت به کار برده می‌شوند، به‌طوری که هر فلنج از یک سمت به لوله و از سمت دیگر به فلنج دیگر متصل می‌شود. اتصال فلنج‌ها به یکدیگر با استفاده از پیچ و مهره صورت می‌گیرد. به همین دلیل، باز و بسته کردن آن‌ها ساده‌تر و سریع‌تر از سایر روش‌های اتصال لوله و شیرآلات صنعتی است.
اتصال فلنج به لوله یا شیرآلات به دو روش انجام می‌شود. در برخی موارد، فلنج‌ها با جوشکاری به لوله یا تجهیزات دیگر متصل می‌شوند و در برخی موارد دیگر، در داخل فلنج و سطح لوله رزوه ای وجود دارد که باعث اتصال فلنج به لوله یا شیرآلات صنعتی بدون نیاز به جوشکاری می‌شود. انواع فلنج‌ها را می‌توان از نظر شکل ظاهری به فلنج گلودار، فلنج کور، فلنج اسلیپون و غیره تقسیم کرد.
فلنج دنده ای چیست؟
فلنج دنده ای (screwed Flange) یکی از پرکاربردترین فلنج‌ها در صنایع تأسیساتی است. این فلنج‌ها معمولاً به‌عنوان فلنج رزوه‌ای نیز شناخته می‌شوند. فلنج‌ها در انواع مختلفی در بازار موجود هستند، از جمله انواع فلنج در پایپینگ، فلنج جوشی، فلنج گلودار، فلنج اسپیکات، فلنج ساکت ولد، فلنج کور و غیره و هر کدام از این انواع خاصیت خاص خود را دارند.
فلنج‌ها یکی از لوازم مهم برای اتصال لوله‌ها، شیرآلات و سایر تجهیزات به یکدیگر هستند. این فلنج‌ها از پیچ و مهره برای اتصال استفاده می‌کنند، به همین دلیل امکان جداسازی قطعات مختلف لوله و تجهیزات برای تعمیرات و سایر موارد وجود دارد.
مزایا و معایب فلنج دنده ای
یکی از مزیت‌های اصلی فلنج‌های دندهای در مقایسه با روش‌های دیگر مانند جوشکاری، قابلیت باز و بسته کردن آن‌ها با استفاده از پیچ و مهره است. این ویژگی به‌وسیله جداکردن و تعمیرکردن قطعات مختلف خطوط لوله، دسترسی آسان و ممکن می‌شود.
علاوه بر این، فلنج‌های دندهای نیاز به جوشکاری ندارند که از دیگر مزیت‌های آن‌ها است، این موضوع باعث شده است که فلنج‌های دندهای در صنعت تأسیسات بسیار محبوب باشند و در صنایع مختلف استفاده شوند.
به طور خلاصه، مزیت‌های فلنج‌های دندهای عبارت‌اند از:
- فراهم‌کردن دسترسی آسان به تمیزکاری و بازرسی و تعمیرات
- امکان اتصال به لوله بدون نیاز به جوشکاری
- ارزان‌تر و راحت‌تر بودن در اتصال به قطعات
اما همچنین فلنج‌های دندهای نیز محدودیت‌ها و عیب‌های خود را دارند. برخی از این معایب شامل موارد می‌شود:
- عدم مناسب بودن برای اتصال به لوله با ضخامت کم
- ناقص بودن برای استفاده در شرایطی که سیال سمی و حساس وجود دارد. این مشکلات شامل مشکلات در ایجاد رزوه در لوله‌های با ضخامت کم و خطرآفرین بودن نشتی‌ها برای سیالات سمی و حساس است.
به‌طورکلی، فلنج‌های دندهای با ویژگی منحصربه‌فرد خود، مزیت‌های قابل‌توجهی از جمله امکان باز و بسته کردن آن‌ها با پیچ و مهره و قابلیت اتصال بدون نیاز به جوشکاری را دارند، ارائه می‌کنند. اما باید محدودیت‌ها و عیب‌های آن‌ها را نیز در نظر گرفت.
جنس بدنه فلنج دنده ای
جنس بدنه فلنج دنده ای معمولاً از کربن استیل، استنلس‌استیل و یا انواع آلیاژهای فولادی و آلیاژهای آهنی ساخته می‌شود. این جنس‌ها به دلیل خصوصیات مکانیکی و سختی بالا برای استفاده در سیستم‌های با فشار بالا و تحمل دمای زیاد مناسب است. همچنین، جنس بدنه فلنج دندهای می‌تواند از فولاد ضدزنگ نیز باشد؛ زیرا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی بسیار مقاوم است.
ساختار فلنج دنده ای
فلنج دندهای یا فلنج رزوه‌ای، قطعه‌ای به شکل دیسک است که با استفاده از پیچ و مهره، لوله را به شیرآلات و سایر تجهیزات وصل می‌کند. اتصال این فلنج با لوله به‌صورت رزوه‌ای صورت می‌گیرد. این فلنج‌ها در کلاس‌های فشاری و سایزهای مختلف قابل‌تولید هستند، اما معمولاً در سایزهای کوچک استفاده می‌شوند.
کاربردهای فلنج دنده ای
کاربردهای گسترده‌تری برای فلنج دندهای وجود دارد که در بخش‌های مختلف صنعت استفاده می‌شود.
برخی از کاربردهای فلنج دنده ای عبارت‌اند از:
- صنایع نفت و گاز
در صنعت نفت و گاز، فلنج‌های دندهای برای اتصال و ایجاد انتقال فشار و حرارت در لوله‌ها و دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود. این فلنج‌ها به طور معمول با فشار بالا و دماهای متفاوت سروکار دارند و به واسطه جنس فولادی که دارند، قدرتی بالا برای تحمل این شرایط را دارند.
- صنایع شیمیایی
در صنایع شیمیایی نیز از فلنج‌های دندهای برای اتصال و انتقال محصولات شیمیایی در واحدهای تولیدی، لوله‌ها و تجهیزات دیگر استفاده می‌کنند. در این صنایع نیز دما و فشار بالا از جمله ویژگی‌هایی هستند که از فلنج دنده ای برای استفاده در آن‌ها منجر می‌شود.
- صنایع آب و فاضلاب
فلنج‌های دندهای برای اتصال و انتقال محلول‌ها، سیالات و فاضلاب در لوله‌ها و تأسیسات در صنایع آب و فاضلاب، کاربرد دارد. این فلنج‌ها به کاربردی بودن در شرایط دما و فشار بالا مشهور هستند.
ازآنجایی‌که تنوع کاربردهای فلنج دنده ای بسیار بالاست، به علت ویژگی‌های مذکور، در بسیاری از صنایع مختلف از جمله صنعت نفت و گاز، صنایع شیمیایی، برق، آب و فاضلاب و حتی حفاظت محیط‌زیست استفاده می‌شوند.
استانداردهای screwed Flange
فلنج‌های رزوه‌ای یا فلنج دندهای توانایی استفاده در فشارهای بسیار بالا را دارند. در ادامه لیستی از استانداردهای مختلف فلنج‌های دندهای ذکر شده است:
- ASME / ANSI B16.5 کلاس 150 TH
- ASME / ANSI B16.5 کلاس 300 TH
- ASME / ANSI B16.5 کلاس 600 TH
- ASME / ANSI B16.5 کلاس 900 TH
- DIN 2565 PN6
- DIN 2566 PN10
نتیجه‌گیری
اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه بگوییم، فلنج دنده ای چیست؟ فلنج دنده ای قطعه‌ای برای اتصال دو قطعه لوله یا لوله و تجهیزات مختلف استفاده می‌شود. نکته مهمی که در مورد فلنج دنده ای باید توجه کرد، مشخصات آن است که شامل نام تولیدکننده، استانداردهای ساخت، مدل فلنج و قطر اسمی می‌شود. این اطلاعات روی بدنه یا پلاکی که بر روی فلنج قرار دارد، حک می‌شود.
این مشخصات بسیار مهم هستند و باید حتماً در هنگام خرید فلنج توجه شود. مثلاً میزان فشار قابل‌تحمل فلنج باید با نیازهای مورد استفاده مطابقت داشته باشد. همچنین استانداردهای ساخت و مدل فلنج نیز برای اطمینان از کیفیت و قابلیت استفاده مناسب باید بررسی شوند. با دانستن این مشخصات، می‌توان بهترین فلنج دنده ای را برای پروژه خود انتخاب کرد.
سؤالات متداول
1. فلنج دنده ای برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
از فلنج دنده ای یا فلنج رزوه ای می‌توان در کاربردهای فشار بسیار بالا، به‌ویژه در دمای اتمسفر یا نزدیک به آن، جایی که عملیات حرارتی لازم پس از جوش امکان‌پذیر نیست، استفاده کرد. آن‌ها برای کاربردهای لوله‌کشی با قطر کوچک ایده‌آل هستند.
2. انواع فلنج رزوه ای چیست؟
امروزه انواع مختلفی از فلنج‌های رزوه‌ای در بازار موجود است که عبارت‌اند از فلنج‌های اسپیلون، فلنج گلودار، فلنج کور.
3. انواع مدل‌های رایج فلنج چیست؟
انواع رایج مدل‌های فلنج عبارت‌اند از: دندانه‌دار شش‌گوش، درجه 5، فولاد، روکش روی، 150000 PSI، فولاد، 12 نقطه، فولاد آلیاژی
