بررسی کیفیت مواد اولیه برای کارخانه‌هاو کارگاه‌های صنعتی و تولیدی آن‌قدر با اهمیت است که در حدود 100 سال پیش انجمنی با این هدف به نام استاندارد ASTM تشکیل شد. استاندارد ASTM توسط گروهی از شیمیدانان و دانشمندان وضع شده است.
شاید در نگاه اولASMT را با استاندارد ASME مشابه هم فرض کنید اما باید بگوییم این دو نوع استاندارد، تفاوت زیادی دارند.
ASME کار طراحی، ساخت و نگهداری صحیح سیستم‌ها و محصولات مکانیکی را بر عهده دارد. اما از ASTM برای بررسی کیفیت مواد اولیه مانند محاسبه غلظت عناصر مانند گوگرد و نیکل گرفته و یا تعیین خواص فیزیکی محصولی مانند ویسکوزیته استفاده می‌شود.
استانداردهای ASTM که در سراسر جهان به دلیل دقت، قابلیت اطمینان و کاربرد فراوان شناخته شده‌اند و نقش مهمی در صنعت نفت وگاز دارند.
استاندارد ASTM چیست؟
استاندارد ASTM (American Society for Testing and Materials)، یک سازمان آمریکایی است که در حدود 100 سال پیش برای آزمایش مواد اولیه مورد نیاز در کارخانه‌ها و صنایع مختلف تأسیس شد.
در حال حاضر، سازمان ASTM بیش از 30000 عضو دارد و در بیش از 120 کشور نیز شعبه دارد. دفتر مرکزی ASTM در پنسیلوانیا، آمریکا قرار دارد و همچنین مراکز دیگری در سراسر جهان، از جمله در کانادا، چین، بلژیک، مکزیک و غیره دارد.
استانداردهای ASTM توسط اعضای کمیته‌های فنی که شامل کاربران، تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، دانشمندان و سایر افراد مرتبط هستند، تهیه و منتشر می‌شوند. استانداردهای ASTM به خدمات، محصولات و صنایع مختلف اختصاص دارد و شامل موارد زیر می‌شود:
- روش‌های تحلیلی ساخت و ساز
- روش‌های آزمایش فلز، آهن، فولاد و فلزات غیرآهنی
- روش‌های آزمایش لاستیک و پلاستیک
- روش‌های آزمایش چسب و عایق قطعات الکترونیکی
- روش‌های آزمایش منسوجات
- روش‌های آزمایش در حوزه انرژی هسته‌ای
- تجهیزات فنی در عمران
- تکنولوژی‌های انرژی خورشیدی
- دستگاه‌های پزشکی و غیره
استانداردهای ASTM، به عنوان یک مرجع و راهنما برای مشخصات فنی در طراحی، تولید و آزمایش مواد و محصولات استفاده می‌شوند و در صنایع مختلف جهان مانند صنعت فولاد، فلزی، رنگ، پلاستیک و پتروشیمی کاربرد دارند. در ادامه به کاربرد استاندارد ASTM در صنعت پتروشیمی می‌پردازیم.
کاربرد استانداردASTM در صنعت پتروشیمی
امروزه استانداردهای ASTM در صنعت پتروشیمی نقش مهمی ایفا می‌کنند. برخی از کاربردهای استانداردهای ASTM در صنعت پتروشیمی شامل موارد زیر می‌شود:
آزمون‌های تعیین مشخصات فیزیکی و شیمیایی مواد نفتی
استانداردهای ASTM در زمینه آزمون و مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی مواد پتروشیمی کاربرد فراوانی دارد. این استاندارد شامل آزمون‌های مقاومت در برابر خوردگی، آزمون‌های رطوبتی و غیره است.
استانداردهای لوله‌کشی و جوشکاری
در صنعت پتروشیمی، استانداردهای ASTM برای لوله‌کشی و جوشکاری از اهمیت زیادی برخوردار است. این استانداردها شامل روش‌های آزمون، مشخصه‌های خط جوش و غیره است که برای اطمینان از کیفیت و استحکام لوله‌ها و اتصالات کاربرد دارد.
استانداردهای مواد شیمیایی
در صنعت پتروشیمی، استاندارد ASTM برای تشخیص استانداردهای مواد شیمیایی صنعتی مانند نفت خام، نفت سفید و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این استاندارد برای تولید و فرآوری محصولات پتروشیمی مانند هیدروکربن‌های معطر و فراورده‌های نفتی استفاده می‌کنند.
به طور کلی، استاندارد ASTM در صنعت پتروشیمی به عنوان معیارهای عمومی تلقی می‌شوند و تولیدکنندگان صنعت پتروشیمی می‌توانند بر اساس آنها به کیفیت، ایمنی و پایداری فرآیندها و محصولات خود مطمئن شوند.
انواع استاندارد های ASTM
استاندارد astm به 6 گروه تقسیم می‌شوند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- استاندارد تصریح: این نوع استاندارد ASMT بر اساس نیاز افراد تعریف شده است.
- استاندارد روش‌های آزمایش: این نوع استاندارد، راه انجام یک آزمایش را تعریف می کند. معمولاً نتایج به دست آمده از نظر درستی را توسط استاندارد تصریح مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
لازم به ذکر است که به علت کیفیت بالای روش‌های آزمایش استاندارد، این نوع استانداردها در سراسر جهان حتی در مناطقی که استاندارد ASTM استفاده نمی‌شود، کاربرد دارد.
- استاندارد تمرینی: از استاندارد تمرینی برای تعریف عملیات‌ها به صورت متوالی استفاده می‌کنند.
- استاندارد راهنما: این نوع استاندارد ASMT نیز به فراهم کردن مجموعه‌ای از اطلاعات طبقه‌بندی شده می‌پردازد.
- استاندارد رده‌بندی: استاندارد رده‌بندی یک طبقه بندی از مواد، تولیدات، سیستم‌ها یا سرویس‌ها براساس شباهت را ارائه می‌دهد.
- استاندارد اصطلاحی: این نوع استاندارد ASMT به تعریف لغت و اصطلاحات مورد استفاده در دیگر استانداردها می‌پردازد.
در ادامه به پرکاربردترین استاندارد ASTM می‌پردازیم.
پرکاربردترین استاندارد ASTM
از جمله استانداردهای پرکاربرد ASTM می‌توان به استاندارد ASTM A193 اشاره کرد. این استاندارد در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در ایران و سراسر جهان به عنوان یک استاندارد مرجع شناخته شده است.
استاندارد ASTM A193 بیش از 30 نوع گرید مختلف پیچ را تعریف کرده است و ویژگی‌های مکانیکی و شیمیایی هر یک از این گریدها به طور جداگانه مشخص شده است.
این استاندارد شامل پیچ‌های فولادی از نوع فولاد آلیاژی و فولاد ضد زنگ است. این پیچ‌ها در اتصالاتی که با فشار یا دمای بالا مواجه هستند، استفاده می‌شوند. برخی از موارد استفاده از این پیچ‌ها عبارتند از:
- شیرهای فشارشکن (Pressure Relief Valves)
- فلنج‌ها (Flanges)
- شیرهای توپی (Ball Valves)
- اتصالات خطوط لوله (Pipeline Connections)
با استفاده از استاندارد ASTM A193، تولیدکنندگان می‌توانند پیچ‌های مورد نیاز خود را با خواص مناسب و با استانداردهای کیفیت معتبر تولید و استفاده کنند.
روش کار با استاندارد ASTM چگونه است؟
هر محصول در استاندارد ASTM با یک کد یکتا شناسایی می‌شود. این کدها شامل ترکیبی از یک حرف بزرگ لاتین، یک عدد 1 تا 4 رقمی، خط تیره و سال منتشر شدن استاندارد است. حروف بزرگ نمایانگر صنعت محصول هستند و با استناد به این حروف می‌توان حوزه مربوطه را تشخیص داد.
به عنوان مثال، کد استاندارد A449-07 به پیچ‌های معمولی اشاره دارد که جزو دسته فلزات آهنی قرار دارند. همچنین استاندارد ASTM C33 مشخصات استاندارد برای سنگدانه‌های بتنی را تعریف می‌کند.
| A | B | C | D | E | F | G | H |
| فلزات آهنی | فلزات غیرآهنی | سیمان، سرامیک، بتن و مواد بنایی | مواد متفرقه | موضوعات متفرقه | مواد برای کاربردهای خاص | خوردگی، فرسایش و تخریب مواد | کمیسیون‌های مشترک |
با توجه به جدول بالا استاندارد ASTM D638 به مواد متفرقه برمی‌گردد و با توجه به عدد ۶۳۸ در فهرست استاندارد ASTM به اسم پلاستیک برمی‌خوریم.
نتیجه گیری
استفاده از استانداردهای ASTM در صنایع مختلف، از جمله صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، دارای مزایا و اهمیت بسیاری است. در واقع با کمک این استاندارد که توسط اعضای متخصص و نمایندگان صنعتی تهیه می‌شوند منجر به یکپارچگی و هماهنگی در این صنعت می‌شود، زیرا همه افراد در صنعت پتروشیمی می‌توانند از یک منبع استاندارد معتبر استفاده کنند.
همچنین استانداردهای ASTM به عنوان استانداردهای بین‌المللی شناخته شده‌اند و در بسیاری از کشورها به عنوان استاندارد مرجع برای محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اعتبار بین‌المللی، تسهیل تجارت و تبادل محصولات بین کشورها را بهبود می‌بخشد.
استانداردهای ASTM به طور جامع و دقیق مشخصات فنی و کیفیت محصولات را تعریف می‌کنند. با رعایت این استانداردها، مطمئن می‌شوید که محصولات ساخته شده با کمک این استانداردها دارای کیفیت و عملکرد مطلوبی هستند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد استاندارد astm با کارشناسان ما در پترو تامین فهم تماس بگیرید.
